1864 Çerkes sürgününde Samsun'da 20 bin kişi öldü.

            Hafta içi Alaçam'a gelerek 1864 Çerkes sürgününde Samsun bölgesinde vefat eden çerkezlerle ilgili Osmanlı arşivlerinde adı geçen karantina ve toplanma merkezleriyle ilgili inceleme ve araştırma yapan Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Doçent Doktor Sezgin Zabun,bölgede 20.000 çerkesin hastalık ve sair sebeplerle vefat ettiğini söyledi.
     Ölenlerin yarısının Samsun Derbent'te karantina altında öldüğünü söyleyen Sezgin Zabun,''Diğer kısmının ise şehrin muhtelif  noktalarında darmadağın ölmüşlerdir.Ölünen yerlere bakıldığında sanki ölülerin şehre saçıldığı görülmektedir.Çeşme başlarında,cami bahçelerinde,şehir meydanında,medrese önlerinde İngiliz konağı altında,iskele başında,yalı yanında öldükleri görülmektedir.Bafra'dan Terme Akçay'a kadar sahil (Kumcağız,Kurupelit,Derbent,Terme,Çarşamba)boyunca 20 bin kişinin öldüğü Osmanlı Devletinin tuttuğu Masarifat defterlerinden anlaşılmaktadır.Maliye vekaletinin tuttuğu bu defterlerde cenazelerin boyları (sülaleleri)adları,baba adları,harcanan kefen ve yaşları bilgileri yer almaktadır.Bazıları için de kayıtlarda -Deryadan çıkan fevt,yahut Sefineden çıkan fevt- gibi ifadelerinin dışında başka bir bilgi bulunmamaktadır.1864 yılında gerçekleşen ,çerkeslerin dahi haberinin olmadığı bu katliam günyüzüne çıkmaktadır.Mezarları dahi olmayan bu cesetler,kendi gerçeğini öncelikle torunlarına söyleyecek,sonra,bu katliamın müsebbibi olan ruslara ve bütün dünyaya haykıracaktır,''dedi.